DERNEKLER VE VAKIFLARIN KURULUŞ VE TESCİLİ
Derneklerin Kuruluşu
Türk Medeni Kanunu’nun 56. Maddesine göre dernekler; gerçek veya tüzel en az yedi kişinin kazanç paylaşma dışında belirli ve ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere, bilgi ve çalışmalarını sürekli olarak birleştirmek suretiyle oluşturdukları, tüzel kişiliğe sahip kişi topluluklarıdır.
Dernek kurmak için önceden izin alınmasına gerek bulunmamakta ise de, derneğin tüzel kişilik kazanabilmesi için derneğin kurulacağı yerin mülki idari amirliğine kuruluş bildirimi yapılması gerekmektedir. Dernekler fiil ehliyetine sahip en az 7 gerçek veya tüzel kişi tarafından önceden izin alınmaksızın kurulabilirler. Dernekler aşağıda sayılan belgeleri derneğin kurulacağı yerin mülki idari amirliğine teslimi neticesinde tüzel kişilik kazanmaktadırlar. Bunlar;
- Dernek kurucuları tarafından imzalanmış kuruluş bildirimi,
- Kurucular tarafından imzalanmış dernek tüzüğü,
- Dernek kurucuları arasında tüzel kişilikler bulunması halinde tüzel kişiliğin unvanı, kuruluş belgesi, yerleşim yeri belgesi ve tüzel kişiliği temsil etmek adına yönetim kurulunca alınmış olan karar örneği,
- Dernek kurucuları arasında yabancı dernek ya da vakıf dışında kar amacı gütmeyen kuruluşlar bulunması durumunda İçişleri Bakanlığı tarafından izin verildiğini belirten ve dernek kurucuları tarafından imzalanmış beyan,
- Dernek kurucuları arasında yabancı uyrukluların bulunması halinde bu kişilerin Türkiye’de yerleşim hakkına sahip olduklarını gösterir belge.
Yukarıda sayılan belgelerin mülki idare amirliğine teslimi sonrasında bu belgeler ilgili birime havale edilir ve başvurunun yapıldığı gün ve saat belirtilen alındı belgesi başvurucuya teslim edilir. Alındı belgesinin üzerinde yer alan saat ve tarih derneğin kuruluş tarihini ifade etmektedir. Kuruluş bildirimi, dernek tüzüğü ve dernek kuruluşu için gerekli olan belgelerin 60 günlük inceleme süresi içerisinde incelenmesi neticesinde herhangi bir kanuna aykırılık veya eksiklik bulunmazsa ya da bu aykırılık ve eksiklikler giderilirse, dernekler kütüğüne kayıt ile kuruluş işlemi tamamlanmış olur.
Vakfın Kuruluşu :
Türk Medeni Kanunu’nun 101. Maddesine göre vakıf; gerçek veya tüzel kişilerin yeterli mal ve hakları belirli ve sürekli bir amaca özgülemeleriyle oluşan tüzel kişiliğe sahip mal topluluklarıdır.
Vakfın kuruluşu iki şekilde gerçekleşmektedir. Buna göre ;
- a) Resmi Senetle Kuruluş : Gerçek veya tüzel kişiler vakıf kurma iradesi ile noterde düzenleme şeklinde hazırlanan resmi vakıf senediyle açıklanır.
- b) Ölüme Bağlı Tasarruf ile Kuruluş : Ölüme bağlı tasarruf yoluyla vakıf, vakfedenin ölümünden sonra tescil edilmek üzere kurulabilir. Medeni kanunun 526. maddesi mucibince TMK 521/1‘ Mirasbırakan, terekesinin tasarruf edilebilir kısmının tamamını veya bir bölümünü özgülemek suretiyle vakıf kurabilir’.
Her iki yolla vakıf kurulmasında da mahkemeye başvuru şartı bulunmaktadır. Başvurunun olumlu sonuçlanması halinde vakfın tescili gerçekleştirilir ve bu tescil sonrası vakıf tüzel kişilik kazanmış olur.
Vakıf Senedinin Oluşturulması, İçeriği ve Organları
Türk Medeni Kanunun 106. Maddesi gereğince vakıf senedinin içeriğinde şu hususlara özellikle yer verilmelidir. TMK. 106‘Vakıf senedinde vakfın adı, amacı, bu amaca özgülenen mal ve haklar, vakfın örgütlenme ve yönetim şekli ile yerleşim yeri gösterilir.’
Vakfın Organları : Vakfın işleyişini ve işlerliğinin düzgün olması için şu organların bulunması gereklidir.
- a) Mütevelli Heyeti
- b) Yönetim Kurulu
- c) Denetim Kurulu
Vakfın Tescili
Yeni kurulacak vakfın, vakıf senedi usulüne uygun olarak noterde düzenlendikten sonra vakfın yerleşim yerinde bulunan Asliye Hukuk Mahkemesine başvurmak suretiyle tescil işlemi gerçekleşmektedir. Mahkeme; mal ve hakların korunması, milli birlik ve bütünlüğü aykırı faaliyetler yürütülmemesi, kanun ve yönetmeliği aykırı fiilin gerçekleşmemesi adına yapılan inceleme ile kuruluş kararını verir. Bu aşamada vakıf tüzel kişilik kazanır.
Mahkeme tarafından verilen karar, Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne re’sen bildirilir. Tüzel kişilik kazanan vakıf, yerleşim yeri mahkemesi nezdinde tutulan sicil defterine tescil edilir.
Vakıf senedinin hazırlanmasından noterde onaylatılmasına ve mahkemede tesciline kadarki tüm bu süreçler yürütülürken profesyonel bir hukuki yardım alınması tavsiye olunur.
Diğer yazılarımız için blog sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.
Av. Abdüllatif KARAGÖZ